Cinsel İsteksizlik Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Bir araştırmacı olarak gözlemlerime ve literatüre bakarak şunu söyleyebilirim: bir bireyin cinsel isteksizlik yaşayıp yaşamadığını anlamak, hem biyolojik hem psikososyal hem de tarihsel açıdan ele alınması gereken bir süreçtir. Bu yazıda, geçmişten günümüze uzanan tarihsel arka planı ve günümüzdeki akademik tartışmaları dikkate alarak, cinsel isteksizlik konusu üzerinde duracağız.
Tarihsel Arka Plan
Cinsellik ve arzu üzerine yapılan çalışmalar, 20. yüzyılın ortalarına kadar sınırlıydı. Örneğin, Helen Singer Kaplan gibi öncüler, “istemeksizlik” ya da “arzu eksikliği”ni psikoseksüel süreçlerin bir parçası olarak tanımlamaya çalıştı. [1] Ayrıca, William H. Masters ve Virginia E. Johnson tarafından geliştirilen seks araştırmaları, insan cinsellik döngüsüne dair dört aşamalı modeli ortaya koydu. [2] Bu çerçevede “arzu” ve “istek” kavramları da bilimsel literatürde yer buldu. Zamanla “arzu eksikliği” veya “istemeksizlik” gibi kavramlar, tanı klasifikasyonlarına girmeye başladı (örneğin Hypoactive Sexual Desire Disorder / HSDD). [3]
Bu tarihsel süreç, bize şunu öğretir: cinsel isteksizlik sadece bireysel bir problem değil; toplumsal normların, kültürel algıların ve tıp‑bilimsel gelişmelerin kesiştiği bir alan. Arzulardaki değişim, yalnızca hormonlarla değil, toplumsal ve psikolojik bağlamlarla da yakından ilişkilidir.
Günümüzdeki Akademik Tartışmalar
Bugün, akademik literatürde cinsel isteksizlik ‑ yani düşük veya yok denecek düzeyde cinsel arzu ‑ şu kriterlerle değerlendirilir: bireyin cinsel fantazilerinin azalması, cinsel aktivite isteğinin düşmesi, bu durumun kişide rahatsızlık yaratması ve ilişkisinde ya da günlük yaşamında olumsuz etkilere neden olması [4]. Bu kriterler, yalnızca “isteğin az olması”nı değil, bu azlığın birey için bir sorun yaratmasını vurgular.
Araştırmalar, kadınlarda ve erkeklerde düşük cinsel arzuya ilişkin farklı etmenlerin olduğunu gösteriyor: hormonal değişimler, kronik hastalıklar, kullanılan ilaçlar, ilişki kalitesi, duygusal yakınlık gibi faktörler [5]. Ayrıca, kadınlarda arzu eksikliğinin kültürel ve cinsiyet temelli beklentilerle olan ilişkisi de vurgulanıyor [6].
Bu bağlamda “cinsel isteksizlik” durumu, sadece biyolojik bir eksiklik değil; aynı zamanda epistemolojiyi (ne biliyoruz?), etik bağlamı (nasıl davranmalıyız?) ve ontolojiyi (arzu ne demektir?) düşündüren bir olgu haline geliyor.
Cinsel İsteksizlik Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Aşağıdaki göstergeler, cinsel isteksizlik yaşanabileceğini işaret edebilir:
1. Arzu Eksikliği
Uzun süredir (örneğin 6 ay veya daha fazla) cinsel ilişkiye girme isteğinin olmaması ya da nadir olması. Klinik tanımlarda bu süre ve düzenlilik kriteri önem taşır. :contentReference[oaicite:10]{index=10}
2. Fantazi ve Düşünce Düzeyinde Azalma
Bireyin cinsellik ya da cinsel ilişki üzerine fantazilerinin veya düşüncelerinin genel olarak azalmış olması. Bu, sadece davranış eksikliğini değil, içsel arzunun da düşük olduğunu gösterir.
3. Rahatsızlık Yaşanması
İstek eksikliği, yalnızca “olursa iyi” düzeyinde bir durum değil; birey için memnuniyetsizlik, hayal kırıklığı ya da ilişki içinde gerginlik yaratıyorsa dikkate alınmalıdır. Tanı kriterlerinde bu “distress” (rahatsızlık) unsurudur. :contentReference[oaicite:11]{index=11}
4. İlişkisel ve Yaşam Kalitesine Etki
Cinsel isteksizliğin, ilişkinin bağlarını zayıflatması, iletişimi etkilemesi, hatta genel yaşam tatminini azaltması söz konusu olabilir. Bu durumda yalnızca bireysel değil, çift ilişkisinde bir etkiden söz edilebilir. :contentReference[oaicite:12]{index=12}
Ne Yapılabilir?
Bu durumda yapılabilecekler arasında şunlar yer alır: açık iletişim (partnerle dürüstçe konuşmak), yaşam tarzı değişiklikleri (uyku, stres yönetimi, beslenme), psikolojik destek ve gerekirse cinsellik alanında uzman bir profesyonelden yardım almak. Ayrıca, biyolojik bir neden (hormonlar, ilaçlar, hastalıklar) olabilir; bu yüzden bir hekim değerlendirmesi önemlidir.
Sonuç ve Tartışma
Cinsel isteksizlik, kolayca “şaşırtıcı” ya da “utanç verici” olarak görülebilir; ancak bu yalnızca bireysel bir sorun değil, toplumsal, kültürel, ilişkisel ve biyolojik katmanları olan bir olgudur. Geçmişte arzu eksikliği üzerine konuşmak çok daha sınırlıydı; bugün ise hem tanı kriterleri hem de ilişkinin bağlamı daha fazla irdeleniyor.
Şimdi sizlere birkaç soru bırakıyorum:
– Kendi cinsel yaşamınızda “istek” düzeyinizde bir değişim fark ettiniz mi? Bu değişim ne zaman ve hangi bağlamda oldu?
– İlişkinizde veya çevrenizde “cinsel isteksizlik”le ilgili konuşabilmek için ne kadar açık bir ortam var? Sizce bu açık ortamın önündeki engeller nelerdir?
– Cinsellik ve arzu bağlamında, hangi toplumsal ya da kültürel inançların sizin düşüncelerinizi şekillendirdiğini düşünüyorsunuz?
Bu sorular üzerinden düşünmek, sadece bir tıp ya da psikoloji meselesi olarak değil, yaşamın farklı katmanlarıyla bağlantılı olarak cinsel isteksizlik konusunu anlamamıza yardımcı olabilir.
—
Sources:
[1]: https://en.wikipedia.org/wiki/HelenSingerKaplan?utm_source=chatgpt.com “Helen Singer Kaplan”
[2]: https://en.wikipedia.org/wiki/MastersandJohnson?utm_source=chatgpt.com “Masters and Johnson”
[3]: https://en.wikipedia.org/wiki/Hypoactivesexualdesiredisorder?utmsource=chatgpt.com “Hypoactive sexual desire disorder – Wikipedia”
[4]: https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-032-00659-21?utmsource=chatgpt.com “Hypoactive Sexual Desire Disorder (HSDD): Guidelines for the Diagnostic …”
[5]: https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-1-4939-3100-220?utmsource=chatgpt.com “The Epidemiology and Diagnosis of Hypoactive Sexual Desire Disorder and …”
[6]: https://europepmc.org/article/MED/35582867?utm_source=chatgpt.com “Female sexual interest/arousal disorder: history of diagnostic …”